V.I. Lenin - Μικροαστικός και προλεταριακός σοσιαλισμός

leninreloaded

V.I. Lenin

Μικροαστικός και προλεταριακός σοσιαλισμός

Γράφτηκε: 25 Οκτώβρη 1905
Πρωτότυπο: Proletary 24.7
Μετάφραση από τα αγγλικά:Αντώνης Μπαλασόπουλος
HTML Markup: Mike B. για το ελληνικό Αρχείο των Μαρξιστών στο Internet

Από τα διάφορα σοσιαλιστικά δόγματα, ο Μαρξισμός είναι πλέον κυρίαρχος στην Ευρώπη, μια και ο αγώνας για την θέσπιση μιας σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων διεξάγεται σχεδόν αποκλειστικά ως αγώνας της εργατικής τάξης κάτω από την καθοδήγηση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Αυτή η απόλυτη κυριαρχία του προλεταριακού σοσιαλισμού, βασισμένου στα διδάγματα του Μαρξισμού, δεν επιτεύχθηκε ευθύς αμέσως αλλά μόνο μετά από μακρύ αγώνα ενάντια σε κάθε είδους ξεπερασμένα δόγματα, μικροαστικού σοσιαλισμού, αναρχισμού, και ούτω κάθε εξής. Τριάντα περίπου χρόνια πριν, ο Μαρξισμός δεν ήταν καν κυρίαρχος στην Γερμανία, όπου οι κυρίαρχες ιδέες ήταν στην πραγματικότητα μεταβατικές, ανάμικτες και εκλεκτιστικές, και βρισκόντουσαν μεταξύ του μικροαστικού και του προλεταριακού σοσιαλισμού. Οι πιο εξαπλωμένες ιδέες ανάμεσα στους πρωτοπόρους εργάτες στις χώρες της Γαλλίας, της Ισπανίας, και του Βελγίου ήταν ο Προυντονισμός, ο Μπλανκισμός και ο αναρχισμός, και οι ιδέες αυτές εξέφραζαν προφανώς την οπτική του μικροαστού και όχι του προλετάριου.

Ποια ήταν η αιτία της ραγδαίας και ξεκάθαρης νίκης του Μαρξισμού τις τελευταίες δεκαετίες; Η ορθότητα των μαρξιστικών απόψεων έχει επιβεβαιωθεί όλο και περισσότερο από την ανάπτυξη των σύγχρονων κοινωνιών, τόσο πολιτικά και οικονομικά, όσο και από την όλη εμπειρία του επαναστατικού κινήματος και των αγώνων των καταπιεσμένων τάξεων. Η παρακμή της μικροαστικής τάξης οδήγησε αναπόφευκτα, αργά ή γρήγορα, στην αφάνιση κάθε είδους μικροαστικής προκαταλήψης, ενώ η ανάπτυξη του καπιταλισμού και η εντατικοποίηση του ταξικού αγώνα μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία υπήρξε η καλύτερη μορφή κινητοποίησης για τις ιδέες του προλεταριακού σοσιαλισμού.

Η υπανάπτυξη της Ρωσίας εξηγεί φυσικά το γερό πάτημα που έχουν αποκτήσει διάφορα ξεπερασμένα σοσιαλιστικά δόγματα στη χώρα μας. Η συνολική ιστορία της ρωσικής επαναστατικής σκέψης κατά το τελευταίο τέταρτο του αιώνα είναι ιστορία του αγώνα που διεξάγει ο μαρξισμός ενάντια στον μικροαστικό σοσιαλισμό των Ναρόντνικ [1]. Ενώ η ραγδαία ανάπτυξη και οι αξιοθαύμαστες επιτυχίες του ρωσικού εργατικού κινήματος έχουν φέρει ήδη την νίκη στον μαρξισμό ακόμη και στη Ρωσία, η ανάπτυξη ενός χωρίς αμφιβολία επαναστατικού κινήματος των αγροτών --ιδιαίτερα μετά τις περίφημες εξεγέρσεις των αγροτών στην Ουκρανία το 1902-- έχουν επίσης οδηγήσει σε μια κάποια αναγέννηση ενός γεροξεκούτη ναροντισμού. Οι παλιές ναροντνικές θεωρίες, διακοσμημένες με μοδάτο ευρωπαϊκό οπορτουνισμό (ρεβιζιονισμό, μπερνσταϊνισμό, και κριτική στο Μαρξ) δημιουργούν όλο το νέο ιδεολογικό στοκ των ούτως καλούμενων σοσιαλιστο-επαναστατών. Για αυτό και το αγροτικό ζήτημα είναι κεντρικής σημασίας στις διαφωνίες των μαρξιστών τόσο με τους καθαρούς Ναρόντνικ όσο και με τους σοσιαλιστο-επαναστάτες.

Σε ένα βαθμό, ο ναροντνισμός υπήρξε δόγμα μα συνοχή και συνέπεια. Αντιστάθηκε στην κυριαρχία του καπιταλισμού στη Ρωσία. Αντιστάθηκε στο ρόλο του βιομηχανικού εργάτη ως εμπροσθοφυλακή όλου του προλεταριάτου. Αρνήθηκε την σημασία της πολιτικής επανάστασης και της αστικής πολιτικής ελευθερίας. Δίδαξε μια άμεση σοσιαλιστική επανάσταση, η οποία θα πήγαζε από την κομμούνα των αγροτών με τις μικρές μορφές ιδιοκτησίας της. Το μόνο που επιβιώνει πλέον από αυτή την κάποτε συνεκτική θεωρία είναι κουρέλια, αλλά για να κατανοήσει κανείς τους τωρινούς διαξιφισμούς με ευφυία και για να αποτρέψει τους διαξιφισμούς αυτούς από το να εκφυλιστούν σε απλούς καυγάδες, θα πρέπει πάντοτε να θυμάται τις γενικές και τις βασικές ναροντνικές ρίζες των σφαλμάτων των σοσιαλιστο-επαναστατών μας.

Οι Ναρόντνικ θεωρούσαν τον μουζίκο τον άνθρωπο του μέλλοντος στη Ρωσία, και η άποψη αυτή πήγαζε από την πίστη τους στον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της αγροτικής κομμούνας, από την έλλειψη πίστης τους στο μέλλον του καπιταλισμού. Οι μαρξιστές θεωρούσαν τον εργάτη τον άνθρωπο του μέλλοντος στην Ρωσία και η ανάπτυξη του ρωσικού καπιταλισμού τόσο στην γεωργία όσο και στη βιομηχανία παρέχει όλο και περισσότερη επιβεβαίωση των απόψεών τους. Το εργατικό κίνημα στη Ρωσία έχει κερδίσει την αναγνώριση, αλλά σε ό,τι αφορά το αγροτικό κίνημα, το χάσμα ανάμεσα στον ναροντνισμό και τον Μαρξισμό συνεχίζει να αποκαλύπτεται στις διαφορετικές τους ερμηνείες για το κίνημα. Για τους Ναρόντνικ, το αγροτικό κίνημα αποτελεί διάψευση του μαρξισμού. Είναι ένα κίνημα που εκπροσωπεί την άμεση σοσιαλιστική επανάσταση. Δεν αναγνωρίζει την αστική πολιτική ελευθερία. Πηγάζει από την μικρής κλίμακας και όχι την μεγάλης κλίμακας παραγωγή. Με μια λέξη, για τον Ναρόντνικ, το αγροτικό κίνημα είναι το γνήσιο, πραγματικά σοσιαλιστικό και άμεσα σοσιαλιστικό κίνημα. Η ναροντνική πίστη στην αγροτική κομμούνα και η ναροντνική εκδοχή αναρχισμού εξηγούν πλήρως το γιατί τέτοιου είδους συμπεράσματα είναι αναπόφευκτα.

Για τον Μαρξιστή, το αγροτικό κίνημα είναι ένα δημοκρατικό και όχι ένα σοσιαλιστικό κίνημα. Στη Ρωσία, όπως συνέβει και σε άλλες χώρες, είναι απαραίτητη συνεπαγωγή της δημοκρατικής επανάστασης, η οποία είναι αστική σε οικονομικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Δεν απειλεί στο παραμικρό τις βάσεις της αστικής κοινωνικής δομής, την παραγωγή εμπορευμάτων, ή το κεφάλαιο. Το αντίθετο, επιτίθεται στις παλιές, τιμαριωτικές, προ-καπιταλιστικές σχέσεις στις αγροτικές επαρχίες, και στους γαιοκτήμονες, που είναι η βάση όλων των μορφών επιβίωσης της δουλοπαροικίας. Συνεπώς η πλήρης νίκη του αγροτικού αυτού κινήματος δεν θα καταργήσει τον καπιταλισμό. Το αντίθετο, θα δημιουργήσει μια ευρύτερη βάση για την ανάπτυξή του, και θα επισπεύσει και θα εντατικοποιήσει την καθαρά καπιταλιστική ανάπτυξη. Η πλήρης νίκη της αγροτικής εξέγερσης θα δημιουργήσει απλώς ένα οχυρό για το δημοκρατικό αστικό κράτος, μέσα στο οποίο η προλεταριακή πάλη ενάντια στην αστική τάξη θα αναπτυχθεί για πρώτη φορά στην καθαρότερή της μορφή.

Αυτές λοιπόν είναι οι δύο αντιθετικές απόψεις που θα πρέπει να γίνουν ξεκάθαρα κατανοητές από οποιονδήποτε επιθυμεί να εξετάσει το χάσμα αρχών που εμφανίζεται ανάμεσα στους σοσιαλιστο-επαναστάτες και τους σοσιαλδημοκράτες. Σύμφωνα με τη μία άποψη, το αγροτικό κίνημα είναι σοσιαλιστικό, ενώ σύμφωνα με την άλλη είναι δημοκρατικο-αστικό. Έτσι μπορεί να δει κανείς την άγνοια που αποκαλύπτουν οι σοσιαλιστο-επαναστάτες μας όταν επαναλαμβάνουν για εκατοστή φορά (βλ. για παράδειγμα την Revolutsionnaya Rossiya, αριθ. 75) ότι οι ορθόδοξοι Μαρξιστές έχουν αγνοήσει το αγροτικό ζήτημα. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να αντιπαρέλθει κανείς τέτοια χονδροειδή άγνοια και αυτός είναι επαναλαμβάνοντας την αλφαβήτα, ξανασυζητώντας τις παλιές ναροντνικές ιδέες και δείχνοντας για εκατοστή ή χιλιοστή φορά ότι η πραγματική διάκριση ανάμεσά μας δεν αφορά την επιθυμία ή μη επιθυμία να ασχοληθούμε με το αγροτικό ζήτημα, αλλά τις διαφορετικές μας εκτιμήσεις του αγροτικού κινήματος και του αγροτικού ζητήματος όπως έχουν σήμερα στη Ρωσία. Αυτός ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι Μαρξιστές αγνοούν το αγροτικό ζήτημα στη Ρωσία είναι κατ' αρχάς απόλυτα απληροφόρητος, εφόσον τα σημαντικότερα γραπτά των ρώσων Μαρξιστών, από το Οι διαφορές μας του Πλεχάνοφ (που κυκλοφόρησε πριν είκοσι χρόνια), έχουν βασικά αφιερωθεί στην επεξήγηση του λανθασμένου χαρακτήρα των ναροντνικών απόψεων για το ρωσικό αγροτικό ζήτημα. Δεύτερον, αυτός ο οποίος λέει ότι οι Μαρξιστές αγνοούν το αγροτικό ζήτημα αποδεικνύει με τον τρόπο τούτο την επιθυμία του να αποφύγει να δώσει μια πλήρη εκτίμηση της πραγματικής διαφοράς αρχών, δίνοντας απάντηση στην ερώτηση αν το σημερινό αγροτικό κίνημα είναι ή όχι δημοκρατικο-αστικό, και αν επιτίθεται ή όχι στην επιβίωση των θεσμών της δουλοπαροικίας.

Οι σοσιαλιστο-επαναστάτες δεν έχουν δώσει ποτέ, ούτε θα μπορέσουν ποτέ να δώσουν μια ξεκάθαρη και ακριβή απάντηση σε αυτό το ερώτημα, γιατί παραπαίουν θλιβερά ανάμεσα στην παλιά ναροντνική άποψη και την σημερινή μαρξιστική άποψη για το αγροτικό ζήτημα στη Ρωσία. Οι Μαρξιστές ισχυρίζονται ότι οι σοσιαλιστο-επαναστάτες εκπροσωπούν την οπτική της μικροαστικής τάξης (ότι είναι ιδεολόγοι των μικροαστών) για τον λόγο ακριβώς ότι δεν μπορούν να απαλλαγούν από μικροαστικές ψευδαισθήσεις και από τις φαντασιώσεις των Ναρόντνικ στην προσπάθειά τους να εκτιμήσουν το αγροτικό κίνημα.

Γι αυτό και χρειάζεται να επαναλάβουμε την αλφαβήτα. Τι επιζητά το σημερινό αγροτικό κίνημα στη Ρωσία; Γη και ελευθερία. Τι σημασία θα έχει η απόλυτη επικράτηση αυτού του κινήματος; Αφού νικήσει, θα καταργήσει την εξουσία των γαιοκτημόνων και των γραφειοκρατών στην κρατική διοίκηση. Αφού εξασφαλίσει τη γη, θα δώσει τις περιουσίες των γαιοκτημόνων στους χωρικούς. Θα καταργήσει η πιο πλήρης ελευθερία και η απαλλοτρίωση των περιουσιών των γαιοκτημόνων την εμπορευματικού χαρακτήρα παραγωγή; Όχι. Θα καταργήσει η πιο πλήρης ελευθερία και η απαλλοτρίωση των περιουσιών των γαιοκτημόνων την ατομική καλλιέργεια από αγροτικά νοικοκυριά σε κοινοτική ή "κοινωνικοποιημένη" γη; Όχι. Θα γεφυρώσει η πιο πλήρης ελευθερία και η απαλλοτρίωση των περιουσιών των γαιοκτημόνων το χάσμα που χωρίζει τον πλούσιο αγρότη, με το πλήθος αλόγων και αγελάδων του, από τον απλό χωρικό-εργάτη, τον εργάτη του μεροκάματου, δηλαδή θα καταργήσει το χάσμα που χωρίζει την αγροτική μπουρζουαζία από το επαρχιακό προλεταριάτο; Όχι. Το αντίθετο, όσο πιο πλήρως περικυκλωθεί και εξαλειφθεί η ανώτατη τάξη (οι γαιοκτήμονες), τόσο πιο βαθιά θα καταστεί η ταξική διαφορά ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο. Ποια θα είναι η αντικειμενική σημασία της πλήρους νίκης της αγροτικής εξέγερσης; Η νίκη αυτή θα εξαφανίσει κάθε απομεινάρι δουλοπαροικίας, αλλά με κανένα τρόπο δεν θα εξαφανίσει το αστικό οικονομικό σύστημα, ούτε θα καταστρέψει τον καπιταλισμό και τον χωρισμό της κοινωνίας σε τάξεις -- σε πλούσιους και φτωχούς, σε αστούς και προλετάριους. Γιατί είναι δημοκρατικο-αστικό κίνημα το σημερινό αγροτικό κίνημα; Επειδή μετά την καταστροφή της γραφειοκρατίας και των γαιοκτημόνων θα εγκαταστήσει ένα δημοκρατικό κοινωνικό σύστημα, χωρίς όμως να αλλάξει την αστική βάση της δημοκρατικής αυτής κοινωνίας, χωρίς να καταργήσει την εξουσία του κεφαλαίου. Πώς πρέπει να βλέπει ο ταξικά συνειδητοποιημένος εργάτης, ο σοσιαλιστής, το σημερινό αγροτικό κίνημα; Πρέπει να το υποστηρίξει, πρέπει να βοηθήσει τους χωρικούς να ανατρέψουν παντελώς την εξουσία της γραφειοκρατίας και των γαιοκτημόνων. Την ίδια όμως στιγμή, θα πρέπει να εξηγήσει στους χωρικούς ότι δεν είναι αρκετό να ανατραπεί η εξουσία της γραφειοκρατίας και των γαιοκτημόνων. Όταν ανατραπεί αυτή η εξουσία, θα πρέπει να ετοιμάζονται επίσης να καταργήσουν και την εξουσία του κεφαλαίου, και για αυτό τον σκοπό πρέπει να διασπαρθεί μια ιδεολογία που θα είναι πλήρως σοσιαλιστική, δηλαδή μαρξιστική. Θα πρέπει να ενωθούν, να συντηχθούν, οι προλετάριοι της επαρχίας, και θα πρέπει να οργανωθούν για τον αγώνα ενάντια στην αγροτική μπουρζουαζία και ολόκληρη τη ρώσικη μπουρζουαζία. Μπορεί ένας ταξικά συνειδητοποιημένος εργάτης να ξεχάσει τον δημοκρατικό αγώνα για χάρη του σοσιαλιστικού αγώνα, ή να ξεχάσει τον δεύτερο για χάρη του πρώτου; Όχι, ο συνειδητοποιημένος εργάτης αποκαλεί τον εαυτό του σοσιαλδημοκράτη γιατί καταλαβαίνει τη σχέση ανάμεσα στους δύο αυτούς αγώνες. Γνωρίζει ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος προς τον σοσιαλισμό από τον δρόμο προς την δημοκρατία, μέσα από την πολιτική ελευθερία. Για αυτό αγωνίζεται για να επιτευχθεί ο δημοκρατισμός με πληρότητα και συνεκτικότητα ώστε να πετύχει τον τελικό στόχο -- τον σοσιαλισμό. Γιατί δεν είναι οι συνθήκες του δημοκρατικού αγώνα οι ίδιες με αυτές του σοσιαλιστικού αγώνα; Γιατί οι εργάτες θα έχουν σίγουρα διαφορετικούς συμμάχους σε καθένα από τους δύο αυτούς αγώνες. Ο δημοκρατικός αγώνας διεξάγεται από τους εργάτες σε συνεργασία με ένα κομμάτι της αστικής τάξης, ιδιαίτερα της μικροαστικής τάξης. Από την άλλη πλευρά, ο σοσιαλιστικός αγώνας διεξάγεται από τους εργάτες ενάντια σε ολόκληρη την αστική τάξη. Ο αγώνας ενάντια στον γραφειοκράτη και τον γαιοκτήμονα μπορεί και πρέπει να διεξαχθεί στο πλευρό όλων των χωρικών, ακόμη και των σχετικά πλούσιων και μεσαίας τάξης χωρικών. Από την άλλη πλευρά, μόνο σε συνεργασία με το αγροτικό προλεταριάτο που μπορεί να διεξαχθεί σωστά ο αγώνας ενάντια στην αστική τάξη, και άρα και ενάντια στους πλούσιους αγρότες.

Αν κρατήσουμε κατά νου τις βασικές αυτές μαρξιστικές αλήθειες, τις οποίες οι σοσιαλιστο-επαναστάτες αποφεύγουν να αντικρύσουν, δεν θα δυσκολευτούμε να αξιολογήσουμε τις πρόσφατες αντιρρήσεις τους για τον Μαρξισμό, περιλαμβανόμενων των ακόλουθων:

"Γιατί ήταν απαραίτητο", αναρωτιέται η Revolutsionnaya Rossiya (αρ. 75) "πρώτα να στηριχτεί ο χωρικός γενικά απέναντι στον γαιοκτήμονα και μετά (δηλαδή ταυτόχρονα) να στηριχτεί το προλεταριάτο ενάντια στον χωρικό γενικά, αντί να υποστηριχτεί το προλεταριάτο ενάντια στον γαιοκτήμονα, και τι σχέση έχει αυτό με τον Μαρξισμό, ένας Θεός το ξέρει."

Αυτή είναι η οπτική γωνία του πιο πρωτόγονου, παιδιάστικα αφελούς αναρχισμού. Για πολλούς αιώνες, και ακόμα και για χιλιετίες, η ανθρωπότητα ονειρεύτηκε την κατάργηση "με μιας" όλων των ειδών εκμετάλλευσης. Τα όνειρα αυτά παρέμειναν όνειρα ώσπου εκατομμύρια εκμεταλλευόμενων σε όλο τον κόσμο άρχισαν να ενώνονται για ένα συνεπή, άκαμπτο και συνολικό αγώνα για να αλλάξουν την καπιταλιστική κοινωνία στην κατεύθυνση που η ίδια η εξέλιξη της κοινωνίας αυτής ακολουθεί. Τα σοσιαλιστικά όνειρα μετατράπηκαν σε σοσιαλιστικό αγώνα εκατομμυρίων μόνο όταν ο επιστημονικός σοσιαλισμός του Μαρξ συνέδεσε την ανάγκη αλλαγής με τον αγώνα μιας συγκεκριμένης τάξης. Έξω από τον ταξικό αγώνα, ο σοσιαλισμός είναι είτε μια άδεια φράση είτε ένα αφελές όνειρο. Στη Ρωσία όμως, δυο διαφορετικοί αγώνες δυο διαφορετικών κοινωνικών δυνάμεων εξελίσσονται μπροστά στα μάτια μας. Το προλεταριάτο αγωνίζεται ενάντια στη μπουρζουαζία οπουδήποτε υπάρχουν καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής (και υπάρχουν τέτοιες --ας το γνωρίζουν οι σοσιαλιστο-επαναστάτες μας-- ακόμα και στην αγροτική κομμούνα, στη γη που από τη δική τους οπτική έχει εκατό τα εκατό "κοινωνικοποιηθεί") καθώς ένα στρώμα μικροϊδιοκτητών γης, μικροαστών, χωρικών, αγωνίζεται κόντρα σε κάθε απομεινάρι δουλοπαροικίας, ενάντια στους γραφειοκράτες και τους γαιοκτήμονες. Μόνο αυτοί που αγνοούν εντελώς την πολιτική οικονομία και την ιστορία των επαναστάσεων παγκόσμια μπορούν να μη βλέπουν ότι τούτοι είναι δυο διαφορετικοί και διακριτοί μεταξύ τους κοινωνικοί πόλεμοι. Το να κλείνεις τα μάτια στην ποικιλότητα των πολέμων αυτών απαιτώντας ένα "με μιας", είναι σαν να κρύβεις το κεφάλι σου κάτω από τα φτερά σου και να αρνείσαι την ανάγκη να κάνεις οποιαδήποτε ανάλυση της πραγματικότητας.

Οι σοσιαλιστο-επαναστάτες, οι οποίοι έχουν απωλέσει την συνέπεια των παλιών ναροντικών απόψεων, έχουν ξεχάσει πολλά από τα διδάγματα των ίδιων των Ναρόντνικ. Όπως γράφει η ίδια η Revolutsionnaya Rossiya στο ίδιο άρθρο: “Βοηθώντας τους χωρικούς να απαλλοτριώσουν τις περιουσίες των γαιοκτημόνων, ο κ. Λένιν βοηθά ασυνείδητα να χτιστεί μια μικροαστική οικονομία πάνω στα συντρίμμια της καπιταλιστικής γεωργίας. Δεν είναι τούτο ένα "βήμα προς τα πίσω" από την οπτική του ορθόδοξου Μαρξισμού;”

Ντροπή κύριοι! Έχετε ξεχάσει τον δικό σας κ. V. V.! Συμβουλευτείτε το Πεπρωμένο του καπιταλισμού του, τις Ιχνογραφίες του κυρίου Νικολάι [2] και άλλες πηγές της σοφίας σας. Θα θυμηθείτε τότε ότι η γεωργία υπό τους γαιοκτήμονες στη Ρωσία συνδυάζει χαρακτηριστικά τόσο του καπιταλισμού όσο και της αυτόνομης ιδιοκτησίας. Θα ανακαλύψετε τότε ότι υπάρχει ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στην ενοικίαση εργασίας, το οποίο είναι άμεσος απόγονος του corvée. [3] Αν επιπλέον μπείτε στον κόπο να συμβουλευτείτε ένα ορθόδοξο μαρξιστικό βιβλίο όπως είναι ο τρίτος τόμος του Κεφαλαίου του Μαρξ, θα βρείτε ότι το corvée δεν μπορούσε πουθενά να εξελιχθεί και πουθενά δεν εξελίχθηκε σε καπιταλιστική γεωργία παρεκτός μέσα από την διαμεσολάβηση της μικροαστικής αγροτικής καλλιέργειας. Στις προσπάθειές σας να σκορπίσετε τον Μαρξισμό στους ανέμους, καταφεύγετε σε μεθόδους υπερβολικά πρωτόγονες, μεθόδους που έχουν ξεσκεπαστεί εδώ και πάρα πολύ καιρό. Αποδίδετε στον Μαρξισμό μία γελοία υπεραπλουστευμένη αντίληψη της καπιταλιστικής γεωργίας μεγάλης κλίμακας ως κάτι που ακολουθεί άμεσα από την διασπορά σε ευρεία κλίμακα του corvée. Επιχειρηματολογείτε ότι εφόσον η σοδειά στα τσιφλίκια των γαιοκτημόνων είναι μεγαλύτερη από ότι στα κτήματα των χωρικών η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών είναι ένα βήμα προς τα πίσω. Αυτό το επιχείρημα είναι άξιο μαθητή στην τετάρτη τάξη του δημοτικού. Απλά σκεφθείτε, κύριοι: δεν ήταν "βήμα προς τα πίσω" να διαχωριστούν τα χαμηλής αποδοτικότητας κτήματα των χωρικών από τα υψηλής απόδοσης τσιφλίκια των γαιοκτημόνων όταν καταργήθηκε ο θεσμός της δουλοπαροικίας;

Η σημερινή οικονομία των γαιοκτημόνων στη Ρωσία συνδυάζει χαρακτηριστικά τόσο του καπιταλισμού όσο και της αυτόνομης ιδιοκτησίας. Αντικειμενικά, ο αγώνας των χωρικών ενάντια στους γαιοκτήμονες σήμερα είναι αγώνας ενάντια στα απομεινάρια της δουλοπαροικίας. Παρ' όλα αυτά, το να προσπαθείς να καταλογογραφήσεις κάθε ατομική περίπτωση, να ζυγίζεις κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να αποφασίζεις με ακρίβεια ζυγαριάς φαρμακοποιού πού ακριβώς τελειώνει η αυτόνομη ιδιοκτησία και πού αρχίζει ο καπιταλισμός είναι σαν να αποδίδεις τη δική σου σχολαστικιστική πεζότητα στους Μαρξιστές. Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε τι ποσοστό των τιμών των τροφίμων τα οποία αγοράζονται από ένα μικρό καταστηματάρχη αντιπροσωπεύει εργασιακή αξία και τι ποσοστό αντιπροσωπεύει εξαπάτηση, κλπ. Σημαίνει τούτο, κύριοι, ότι πρέπει να απορρίψουμε τη θεωρία της εργασιακής αξίας;

Η σύγχρονη οικονομία των τσιιφλικιών συνδυάζει χαρακτηριστικά τόσο του καπιταλισμού όσο και του θεσμού της δουλοπαροικίας. Μόνο πεζοί σχολαστικιστές μπορούν να εξάγουν από τούτο το συμπέρασμα ότι είναι καθήκον μας να ζυγίζουμε, να μετράμε και να αντιγράφουμε κάθε μικρολεπτομέρεια σε κάθε ατομική περίσταση και να την τοποθετούμε σε αυτή ή την άλλη κατηγορία. Μόνο ουτοπιστές μπορούν συνεπώς να εξάγουν το συμπέρασμα ότι "δεν χρειάζεται" επομένως να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στους δύο διαφορετικούς κοινωνικούς πολέμους. Πράγματι, το μοναδικό συμπέρασμα που εξάγεται λογικά είναι ότι τόσο στο πρόγραμμά μας όσο και στην τακτική μας πρέπει να συνδυάσουμε τον καθαρά προλεταριακό αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό και τον γενικό δημοκρατικό (και γενικό αγροτικό) αγώνα ενάντια στο θεσμό της δουλοπαροικίας.

Όσο πιο έντονα είναι τα καπιταλιστικά χαρακτηριστικά της σημερινής ημι-φεουδαλικής οικονομίας των γαιοκτημόνων, τόσο πιο πιεστικό γίνεται να αρχίσει άμεσα η οργάνωση του επαρχιακού προλεταριάτου ξεχωριστά, γιατί αυτό θα βοηθήσει οι καθαρά καπιταλιστικοί ή οι καθαρά προλεταριακοί ανταγωνισμοί να εκδηλωθούν γρηγορότερα οπουδήποτε πραγματοποιείται κατάσχεση. Όσο πιο έντονα είναι τα καπιταλιστικά χαρακτηριστικά της οικονομίας των γαιοκτημόνων, τόσο πιο γρήγορα θα δώσει ορμή η δημοκρατική κατάσχεση γης σε ένα πραγματικό αγώνα για σοσιαλισμό --και συνεπώς τόσο πιο επικίνδυνη είναι η ψευδής εξιδανίκευση της δημοκρατικής επανάστασης μέσα από το σλόγκαν της "κοινωνικοποίησης". Αυτό είναι το συμπέρασμα που θα πρέπει να αντληθεί από το γεγονός ότι η οικονομία των τσιφλικάδων αναμιγνύει τα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού και της αυτόνομης ιδιοκτησίας.

Θα πρέπει συνεπώς να συνδυάσουμε τον καθαρά προλεταριακό αγώνα με τον γενικό αγροτικό αγώνα, αλλά όχι και να τους συγχέουμε. Θα πρέπει να στηρίξουμε τον γενικό δημοκρατικό και τον γενικό αγροτικό αγώνα, αλλά όχι να βυθιστούμε σε αυτό τον μη-ταξικό αγώνα. Δεν πρέπει ποτέ να τον εξιδανικεύουμε με ψευδείς εκφράσεις όπως "κοινωνικοποίηση", ούτε και να ξεχνάμε την ανάγκη οργάνωσης του αγροτικού και αστικού προλεταριάτου σε ένα εντελώς ανεξάρτητο ταξικό κόμμα σοσιαλδημοκρατίας. Καθώς δίνουμε την μεγαλύτερη δυνατή στήριξη στον πιο αποφασιστικό δημοκρατισμό, το κόμμα αυτό δεν πρέπει να αφήνεται να αποσπαστεί από το επαναστατικό μονοπάτι από αντιδραστικά όνειρα και πειράματα "εξίσωσης" κάτω από το σύστημα της εμπορευματικής παραγωγής. Ο αγώνας των αγροτών ενάντια στους γαιοκτήμονες είναι αυτή τη στιγμή επαναστατικός αγώνας. Η κατάσχεση των περιουσιών των γαιοκτημόνων στο παρόν στάδιο οικονομικής και πολιτικής εξέλιξης είναι επαναστατική από κάθε άποψη, και υποστηρίζουμε αυτό το επαναστατικό-δημοκρατικό μέτρο. Όμως, το να αποκαλούμε το μέτρο αυτό "κοινωνικοποίηση" και να εξαπατούμε τον εαυτό μας και τον λαό σχετικά με την δυνατότητα "ισότητας" σε ότι αφορά την ιδιοκτησία γης κάτω από το σύστημα της εμπορευματικής παραγωγής είναι μια αντιδραστική και μικροαστική ουτοπία την οποία αφήνουμε στα χέρια των σοσιαλιστο-αντιδραστικών.

Σημειώσεις

1. Σ.τ.Μ: Ναρόντνικ: Τα μέλη του ριζοσπαστικού πολιτικού κινήματος που αναπτύχθηκε στη Ρωσία των δεκαετιών του 1860 και 1870. Το κίνημα πυροδοτήθηκε από την απελευθέρωση των δουλοπάροικων από τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Β’ το 1861 και έδωσε έμφαση στην δυνατότητα του αγροτικού πληθυσμού να οδηγήσει τη Ρωσία απευθείας από την φεουδαρχία στον σοσιαλισμό. Μετά την αποτυχημένη αγροτική εξέγερση του 1877, το κίνημα στράφηκε στη χρήση επαναστατικής τρομοκρατίας, δολοφονώντας τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Β’ το 1881.

2. V.V.: ψευδώνυμο του V. Vorontsov, συγγραφέα του βιβλίου Το πεπρωμένο του καπιταλισμού στη Ρωσία. Νικολάι: ψευδώνυμο του Ν. Danielson, συγγραφέα του Ιχνογραφίες της μετα-μεταρρυθμιστικής μας κοινωνικής οικονομίας. Και οι δύο υπήρξαν ιδεολόγοι του φιλελεύθερου ναροντνισμού του 1880 και 1890.

3. Σ.τ.Μ: Corvée: (Συνήθως) απλήρωτη, καταναγκαστική εργασία στην οποία υποχρεώνεται κάποιος από ένα ιδιοκτήτη. Διαφέρει από την κλασική δουλεία επειδή ο εργάτης δεν είναι άμεσο κτήμα του ιδιοκτήτη, και επειδή η εργασία στην οποία εξαναγκάζεται είναι συνήθως σποραδική.

Πηγή: Marxist Internet Archive