Ιδέες για τη σωτηρία του συστήματος

Να επιλέξει ένα διαφορετικό «μοντέλο» καπιταλιστικής ανάπτυξης από εκείνο που εφαρμόζει σήμερα, καλεί την κυβέρνηση ο καθηγητής Νίκος Κοτζιάς, πρώην σύμβουλος του πρωθυπουργού και νυν θιασώτης ενός θολού «αντιμνημονιακού» μπλοκ. Ο Ν. Κοτζιάς, με άρθρο του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», θέτει εαυτόν στην υπηρεσία των απανταχού αποπροσανατολιστών του λαού, ασκώντας δήθεν κριτική στην αντιλαϊκή πολιτική, προτείνοντας όμως στη θέση της, μια άλλη αντιλαϊκή πολιτική, που θα απορρέει από... διαφορετικούς θεσμούς υπηρέτησης των μονοπωλίων από το αστικό κράτος.Γράφει ο Ν. Κοτζιάς: «Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η πολιτική της είναι μονόδρομος. Ουσιαστικά, απορρίπτει θεμελιακές επιστημονικές εκτιμήσεις όπως αυτές διαμορφώθηκαν τα τελευταία 25 χρόνια. Σύμφωνα με αυτές, μετά την πτώση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού αποκρυσταλλώθηκαν διαφορετικοί τύποι καπιταλισμού, όπως το αγγλοσαξωνικό μοντέλο, ο καπιταλισμός του Ρήνου, ο ασιατικός καπιταλισμός των μικρών τίγρεων, ο αυταρχικός καπιταλισμός ορισμένων εκ των κρατών που ανήκουν στις BRIC. Ολοι αυτοί οι τύποι χαρακτηρίζονται από διαφορετικές παραδόσεις, ιδιαίτερο ρόλο των αγορών και του κράτους, ξεχωριστούς μηχανισμούς ανάπτυξης, όπως, ιδιαίτερα, ως προς τις εργασιακές σχέσεις, τις τράπεζες, το πνεύμα επιχειρηματικότητας. Σημαντικός παράγοντας στις ιδιαιτερότητες των επιμέρους μοντέλων του καπιταλισμού είναι ο τρόπος που συναρθρώνονται, ιστορικά και σήμερα, οι θεσμοί σε κάθε χώρα. Από αυτή τη σκοπιά, ο τρόπος ανάπτυξης του καπιταλισμού διαφέρει από χώρα σε χώρα».
Ο Ν. Κοτζιάς, αναφέρεται σε διαφορετικές διαχειριστικές προσεγγίσεις του καπιταλισμού, ή σε διαφορετική μορφή συγκρότησης του αστικού κράτους - δηλαδή του κράτους υπηρέτη της πλουτοκρατίας - σε μια σειρά χώρες του καπιταλιστικού κόσμο. Σκοπίμως, αφήνει έξω από τη συζήτηση την ουσία: Οτι σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του καπιταλιστικού κόσμου, όποιο όνομα, όποια μορφή ή «μείγμα» διαχείρισης κι αν εφαρμόζεται, ο καπιταλισμός παραμένει καπιταλισμός. Δηλαδή, παραμένει άδικος, απάνθρωπος, εκμεταλλευτικός. Παραμένει τρόπος παραγωγής, όπου οι πολλοί, οι εργατοϋπάλληλοι, παράγουν τον πλούτο και οι λίγοι, η πλουτοκρατία και οι σύμμαχοί της, τον καρπώνονται. Αλλωστε, ο ίδιος ξεκαθαρίζει: «για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας μιας χώρας υπάρχει μια πλούσια παγκόσμια εμπειρία που στα βιβλία μου την έχω κωδικοποιήσει σε δέκα διαφορετικές στρατηγικές. Η χειρότερη από αυτές είναι εκείνη που ακολουθείται με τα μνημόνια της υπονόμευσης, δηλαδή, της λαϊκής κατανάλωσης και της αποδιοργάνωσης του κοινωνικού κράτους. Η καλύτερη είναι εκείνη που επενδύει σε νέους κλάδους, υλικά και τεχνολογίες, στην παιδεία και την έρευνα». Ο,τι δηλαδή λέει και στα τεφτέρια της η ΕΕ...

Αντιμνημονιακά εντός πλαισίου

Επιπλέον, σκοπίμως αφήνει έξω από τη συζήτηση το γεγονός ότι σήμερα ο καπιταλισμός βρίσκεται αντιμέτωπος με μια από τις πιο βαθιές κρίσεις του. Σε αυτές τις συνθήκες, το αστικό κράτος, η εξουσία της πλουτοκρατίας όχι μόνο δε θέλει, αλλά και δεν μπορεί να κάνει τις παραχωρήσεις που, ενδεχομένως, έκανε στο παρελθόν προς το λαό. Σήμερα, αντιμέτωπη με τα αδιέξοδα του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος, η εξουσία των μονοπωλίων θωρακίζεται, γίνεται ακόμα πιο επιθετική απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, παίρνει πίσω ό,τι δικαιώματα είχαν κατακτήσει τα εργατικά και λαϊκά στρώματα με αιματηρούς αγώνες.
Ολα αυτά τα αγνοεί, σκόπιμα, ο Ν. Κοτζιάς. Γιατί, φυσικά, τα δικά του «αντιμνημονιακά» συνθήματα δεν αποτελούν παρά μοχλό εκτόνωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας και εγκλωβισμού της σε ανέξοδες και ακίνδυνες για το σύστημα διεκδικήσεις ενός άλλου «καπιταλιστικού μοντέλου». Οπως, άλλωστε, λέει και ο ίδιος, «η κυβέρνηση με την τρόικα έχουν επιλέξει, στο όνομα συχνά υπαρκτών προβλημάτων, τον πλέον μονόπλευρο και επαχθή δρόμο, αυτόν του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος εφαρμόζεται κοινωνικά άδικα, δηλαδή, μονόπλευρα. Γι' αυτό κινδυνεύει να καταλήξει κατά την υλοποίησή του στον αυταρχισμό». Λες και είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση - όχι μόνο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και της ΝΔ στο παρελθόν, και οι προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ - καταφεύγει στον πιο ωμό αυταρχισμό και καταστολή των λαϊκών αγώνων προκειμένου να περάσει «διά πυρός και σιδήρου» τις αντιλαϊκές ρυθμίσεις που απαιτούν τα μονοπώλια.
Στην πραγματικότητα, ο καημός του είναι η λειτουργία των θεσμών. Αλλωστε, ο ίδιος σε ομιλία του σε ημερίδα του πανεπιστημίου της Αθήνας τον περασμένο Απρίλη, είχε προτείνει κοινοβουλευτική δημοκρατία με «ενέσεις άμεσης δημοκρατίας», όπου μεταξύ άλλων πρότεινε την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από «συνέλευση συνταγματικής εκλογής», νέο εκλογικό νόμο πιο κοντά στον αντίστοιχο γερμανικό με προϋπόθεση τον «εκδημοκρατισμό» των κομμάτων, δηλαδή τον έλεγχό τους από το αστικό κράτος, καθώς και την καθιέρωση δημοψηφισμάτων μέσω συλλογής υπογραφών και νομοθετικές πρωτοβουλίες από τα κάτω. Με άλλα λόγια, νέους θεσμούς, δήθεν αμεσοδημοκρατίας - αλήθεια και οι εκλογές αμεσοδημοκρατικές δεν είναι; - προκειμένου να γίνει ένα φτιασίδωμα του σάπιου αστικού πολιτικού συστήματος, ώστε να γίνει πιο ελκυστικό στο λαό και να μην αναζητεί το λαϊκό κίνημα ριζοσπαστικές λύσεις.
Αυτός είναι ο ρόλος των αστών «διανοητών». Πώς να βρίσκουν τρόπους εκτόνωσης της λαϊκής οργής, πώς να πλασάρουν το αντιδραστικό ως «προοδευτική λύση», πώς να εγκλωβίζουν το λαό στην υπεράσπιση της βάρβαρης αντιλαϊκής πολιτικής.

Ελένη ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ