Εργατική κατάκτηση που ενοχλεί την κερδοφορία του κεφαλαίου
Το ιστορικό της θέσπισης των ΒΑΕ αναδεικνύει ότι κάθε κατάκτηση της εργατικής τάξης είναι αποτέλεσμα του συσχετισμού δύναμης μεταξύ εργατών και κεφαλαιοκρατών
 Παπαγεωργίου Βασίλης |
Η επίθεση, με στόχο την κατάργηση του θεσμού των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, δεν είναι καινούρια. Πλουτοκρατία και πολιτικοί εκπρόσωποι της αστικής τάξης, μαζί με τους συμμάχους τους, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ξεκίνησαν την αμφισβήτηση του θεσμού των ΒΑΕ. Τότε, το 1990, με κυβέρνηση ΝΔ, συστάθηκε η πρώτη γνωμοδοτική επιτροπή κρίσης των ΒΑΕ (νόμος 1902/90), η οποία όμως δεν ολοκλήρωσε το έργο της, παραδεχόμενη πως δε διαθέτει τα απαραίτητα επιστημονικά δεδομένα. Στη συνέχεια, το 1997, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, ο καθηγητής Σπράος ζήτησε
με έκθεσή του την κατάργηση των ΒΑΕ. Το 2002, και πάλι με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, στην εισηγητική έκθεση του νόμου 3029/02, αναφέρεται ότι «η εξέλιξη της τεχνολογίας, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, επιβάλλει τον επανακαθορισμό των ΒΑΕ». Το 2008, τον Αύγουστο, επί κυβέρνησης ΝΔ, κατατίθεται το γνωστό «πόρισμα Μπεχράκη», με βάση το οποίο εξοστρακίζονται από τη λίστα των ΒΑΕ 300.000 εργαζόμενοι, ενώ αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Η καθιέρωση των ΒΑΕ
Τα ΒΑΕ θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά το 1951 με τον Αναγκαστικό Νόμο (ΑΝ) 1846/51. Εκεί στο άρθρο 28 (παρ. 5), αναφέρεται: «Από της συμπληρώσεως των αυτών ορίων ηλικίας, ήτοι 60ού προκειμένου περί αρρένων και του 55ου προκειμένου περί θηλέων, δικαιούνται συντάξεως (...) οι ησφαλισμένοι οι επί μακρόν απασχολούμενοι εις ιδιαζόντως βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα καθοριζόμενα διά Κανονισμού». Καθιερώνεται η πρόωρη, κατά πέντε χρόνια, συνταξιοδότηση όσων απασχολούνται σε ΒΑΕ. Στην εισηγητική έκθεση του ίδιου νόμου (Αθήνα 21 Ιούνη 1951, ΦΕΚ 179), αναφέρεται: «Διά τας επαγγελματικά ασθενείας, αίτινες την γένεσίν των οφείλουν εις τας συνθήκας του επαγγέλματος, δεν δίδεται ούτε ορισμός, ούτε γίνεται απαρίθμησις τούτων. Αφήνεται εις κανονισμόν, να καθορίζη ταύτας, επί τη βάσει και των εκάστοτε ισχυουσών περί αυτών διεθνών συμβάσεων εργασίας».Ωστόσο αν κάτι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η απόφαση στον ίδιο νόμο να ενταχθούν τα ΒΑΕ στο πλαίσιο του ΙΚΑ. Αναφέρεται, στην εισηγητική έκθεση: «Το εργατικόν ατύχημα και η επαγγελματική ασθένεια δεν αποτελούν (...) ιδίαν ασφαλιστική περίπτωση, αλλ' αναλύονται αναλόγως των συνεπειών τα οποίας έχουν. Εάν δηλαδή προκαλούν νοσηράν κατάστασιν χρήζουσαν ιατρικής περιθάλψεως ή ανικανότητα πρόσκαιρον προς εργασίαν καλύπτονται από τον οικείον κλάδον παροχών ασθενείας εις είδος ή εις χρήμα, ενώ αν προκαλούν αναπηρίαν ή θάνατον καλύπτονται από τον κλάδον συντάξεων ως προς την συνταξιοδότησιν του αναπήρου ή των μελών οικογενείας του ησφαλισμένου και ως προς τα έξοδα κηδείας από τον κλάδον παροχών ασθενείας εις χρήμα». Δηλαδή, σε όλες τις περιπτώσεις, τα έξοδα καλύπτονται από τον ασφαλιστικό φορέα, ο οποίος χρηματοδοτείται και από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων.
Τίποτα δε χαρίστηκε
Η παραπάνω απόφαση είχε το εξής χαρακτηριστικό στοιχείο: Αντί να δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός κλάδος ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου, όπου θα βαραίνονταν αποκλειστικά ο εργοδότης, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για τη μετακύλιση του ασφαλιστικού κόστους επαγγελματικού κινδύνου και στους εργαζόμενους, λόγω της ένταξης των ΒΑΕ στο ΙΚΑ.Επιπλέον, η θέσπιση των ΒΑΕ απάλλασσε τους εργοδότες από την υποχρέωση που είχαν να αποζημιώνουν το θύμα σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, να καλύπτουν τα έξοδα, νοσηλείας, κηδείας κ.λπ. όπως προβλεπόταν από το Ν. 551/1914: «Ατύχημα εκ βιαίου συμβάντος, επερχομένου εις εργάτη ή εις υπάλληλον (...) εν τη εκτελέσει της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής, παρέχει (σ.σ.: στον εργάτη) (...) δικαίωμα αποζημιώσεως απέναντι του κυρίου της επιχείρησης (σ.σ.: από τον εργοδότη)».
Οπως είδαμε, με το νόμο του 1951, προβλέπεται ότι οι εργαζόμενοι στα ΒΑΕ θα έχουν τη δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης, κατά πέντε έτη. Μόνο που, για να γίνει αυτό, θα πρέπει ο εργαζόμενος να καταβάλει επιπλέον ασφαλιστική εισφορά (επασφάλιστρο) που για τον εργαζόμενο είναι 2,2% πάνω από την αρχική ασφαλιστική εισφορά και για τον εργοδότη 1,4% επί της αρχικής ασφαλιστικής εισφοράς. Δηλαδή, ακόμη και αυτή την πρόωρη συνταξιοδότηση - ένδειξη της αναγνώρισης από το αστικό κράτος για την τεράστια φθορά της εργατικής δύναμης - οι εργαζόμενοι την πλήρωναν σχεδόν διπλάσια από τους εργοδότες. Στην πράξη, λοιπόν, η καθιέρωση των ΒΑΕ αντιμετωπίστηκε σαν θεσμός πρόωρης συνταξιοδότησης, την οποία όμως, αναλογικά, πλήρωναν πολλαπλάσια οι εργαζόμενοι από τους εργοδότες, ενώ ταυτόχρονα η εργοδοτική ευθύνη αναπροσαρμόζονταν και ήταν εμφανώς μειωμένη.
Η εφαρμογή άργησε ...12 χρόνια
Στο νόμο του 1951, προβλεπόταν η ρύθμιση των ΒΑΕ με ειδικό Κανονισμό. Ο Κανονισμός αυτός άργησε να έρθει ...12 χρόνια. Μόλις το Δεκέμβρη του 1963 (ΦΕΚ 567), εγκρίθηκε ο Κανονισμός «περί βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων». Η εφαρμογή του, ξεκίνησε από 1/1/1964.Σε αυτόν τον πρώτο κανονισμό, περιλαμβάνονταν 27 εργασίες και 102 ειδικότητες. Σήμερα στα ΒΑΕ είναι ενταγμένα 537 επαγγέλματα (156 εργασίες και 381 ειδικότητες). Ωστόσο, και αυτή ακόμη η πρώτη εφαρμογή, δε θα γινόταν αν δεν υπήρχαν σκληροί ταξικοί αγώνες, προκειμένου να αναγνωριστεί στους εργαζόμενους αυτούς ότι εκτίθενται σε βαριές, ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας. Ξεχωριστή στιγμή - και σημείο καμπής - των εργατικών αγώνων εκείνης της περιόδου, αποτέλεσε η μεγάλη πανοικοδομική απεργία της 1ης Δεκεμβρίου του 1960. Τότε, μεταξύ των αιτημάτων της απεργίας ξεχωρίζουμε και το αίτημα για αναγνώριση του οικοδομικού επαγγέλματος ως βαριού και ανθυγιεινού, καθώς και την ανάγκη για λήψη μέτρων προστασίας των εργαζομένων στην οικοδομή.
Γιατί επιδιώκουν την κατάργηση
Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό πως τα ΒΑΕ, σε καμιά περίπτωση δε δόθηκαν ως χάρη στους εργάτες και τις εργάτριες. Νομοθετικά, η ένταξη στα ΒΑΕ, ουσιαστικά σήμαινε δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης, ως ένδειξη αναγνώρισης της ιδιαίτερης φθοράς της εργατικής δύναμης σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Ωστόσο, αυτή η φθορά, σε καμιά περίπτωση δεν αντιμετωπιζόταν, απλά αναγνωριζόταν. Αλλωστε, στην οικονομία όπου η παραγωγή σχεδιάζεται με στόχο το κέρδος, η υγεία και ασφάλεια του εργαζόμενου ποτέ δε θα αποτελεί προτεραιότητα.Καθόλου τυχαίο ότι οι επαγγελματικές ασθένειες δεν άρχισαν να καταγράφονται παρά μόνο το 1967, ενώ ο πρώτος γενικός νόμος για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων δεν πάρθηκε παρά μόνο το ...1985.
Αυτή η επίθεση, όμως, εδώ και μια εικοσαετία απέναντι στα ΒΑΕ, δεν είναι καθόλου τυχαία. Οι εργοδότες θα κερδίσουν άμεσα, πρώτον, από την κατάργηση του πρόσθετου ασφαλίστρου του 2,15% μειώνοντας το μη μισθολογικό κόστος. Δεύτερον, από την επίθεση στις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, αφού ουσιαστικά δε θα αναγνωρίζεται πλέον κίνδυνος στην εργασία για μια σειρά κλάδους και χώρους δουλειάς κίνδυνος στην εργασία. Στο στόχαστρο θα μπουν μια σειρά από άλλες κατακτήσεις που σήμερα κατοχυρώνονται για τέτοιους κλάδους μέσα από τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, όπως η χορήγηση ανθυγιεινού επιδόματος, η πρόβλεψη μειωμένου αριθμού ωρών εργασίας κ.λπ. Στο Μέταλλο, για παράδειγμα, στις ελαφρές μεταλλικές δουλειές υπάρχει ανθυγιεινό επίδομα 12%, στους ηλεκτροσυγκολλητές 20% και σε Χαλυβουργία - Χυτήρια 25%. Αντίστοιχα, σε Κλωστοϋφαντουργία - Ιματισμό - Δέρμα, υπάρχει ανθυγιεινό επίδομα 5% σε σχοινοποιία - τεντοποιία, 10% σε πρεσαδόρους - σιδερωτές, 15% σε βυρσοδεψία, αποθήκες ακατέργαστων δερμάτων και 20% σε μηχανικά πλυντήρια, εργάτες βαφείων - τυποβαφείων. Μια επίθεση στα ΒΑΕ θα σημάνει και ταυτόχρονη καθίζηση των μισθών των εργατών.
Οι συνέπειες θα αφορούν συνολικά τους εργαζόμενους και όχι μόνο τους νεότερους, αφού θα πυροδοτηθεί η απόλυση «παλιότερων», επειδή θα έχουν περισσότερα δικαιώματα.
Η επίθεση στα ΒΑΕ θα σημάνει συνολική επίθεση στη ζωή της εργατικής τάξης. Γι' αυτό και επείγει η οργάνωση της πάλης για την υπεράσπιση, αλλά και διεύρυνσή τους, συνολικά για μέτρα προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.
Κώστας ΤΡΑΚΟΣΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου