Ο φόρος Τόμπιν

Με αφορμή τη γερμανογαλλική συμφωνία για την επιβολή φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, ορισμένοι επιχειρούν να ξαναζεστάνουν το μύθο για τον περιβόητο «φόρο Τόμπιν», στις συναλλαγές που γίνονται στα χρηματιστήρια. Τι είναι ο «φόρος Τόμπιν»;

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, στα διάφορα χρηματιστήρια του κόσμου άρχισε να διογκώνεται και να αποκτά νέες διαστάσεις το ποντάρισμα, το παιχνίδι με τα διάφορα νομίσματα και το συνάλλαγμα διαφόρων χωρών. Μια χούφτα κεφαλαιοκρατών, έχοντας συγκεντρώσει τεράστια κεφάλαια από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης σε παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, εγκαταστάθηκαν σε πολυτελή γραφεία και έχοντας πέντε - έξι τηλέφωνα στη διάθεσή τους, έκαναν επάγγελμα την εκμετάλλευση των διαφορών, που πάντα υπήρχαν, στις συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων διαφόρων χωρών. Αγόραζαν, για παράδειγμα, το γιαπωνέζικο γιεν όταν ήταν φτηνό και κέρδιζαν έναντι του γερμανικού μάρκου που ήταν φτηνότερο, ή πουλούσαν δολάρια όταν το αμερικανικό νόμισμα ανέβαινε και ξεφορτώνονταν τις στερλίνες. Οι ποσοστιαίες διαφορές με γυμνό μάτι φαίνονται - και είναι - ελάχιστες. Οταν όμως γίνεται λόγος για τεράστιους όγκους συναλλαγών, ο καθένας καταλαβαίνει ότι το τελικό αποτέλεσμα, το κέρδος, είναι τεράστιο.

Στα πλαίσια των επεξεργασιών που έκαναν τότε διάφοροι οικονομολόγοι, με κύριο γνώμονα και κριτήριο τη στήριξη αυτής της κερδοσκοπικής δράσης του κεφαλαίου, είχαν διατυπωθεί προτάσεις για τον τρόπο που αφενός οι κερδοσκοπικές συναλλαγές, αλλά μαζί και τα κέρδη από αυτές θα αποκτήσουν τη μεγαλύτερη δυνατή νομιμοποίηση. Σε αυτά τα πλαίσια ο οικονομολόγος Τόμπιν είχε διατυπώσει την πρόταση, οι υποχρεώσεις από παρόμοιες συναλλαγές να εξαντλούνταν με την επιβολή ενός ειδικού φόρου επί των συναλλαγών, πρόταση που βεβαίως άφηνε στο απυρόβλητο το προϊόν της συναλλαγής, που ήταν τα κέρδη δεκάδων δισεκατομμυρίων που αποσπούσε το κεφάλαιο.

Η πρόταση για το «φόρο Τόμπιν», δεν επιβλήθηκε, αποτέλεσε όμως έκτοτε την πανάκεια, που αντέτειναν κύρια οι εκπρόσωποι των διαφόρων ρεφορμιστικών και οπορτουνιστικών δυνάμεων, όταν οι εργαζόμενοι βρίσκονταν αντιμέτωποι με διάφορες πλευρές της σαπίλας και της σήψης του καπιταλισμού. Στην Ελλάδα, θόρυβο με το «φόρο Τόμπιν» προκάλεσε ως πολιτική δύναμη κύρια ο ΣΥΝ, αλλά έμμεσα και το ΠΑΣΟΚ, μέσα από τις ελεγχόμενες πλειοψηφίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, ειδικά την εποχή που διακινούσαν το σύνθημα «ο άνθρωπος πάνω από τα κέρδη», ποντάροντας στον εξανθρωπισμό του συστήματος και την ελεημοσύνη των καπιταλιστών.

Τι ακριβώς αποφάσισαν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί για τη φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, δεν το γνωρίζει ακόμα κανείς. Δεν έχει όμως σημασία. Μπορεί να είναι ένας φόρος για κάθε τραπεζική συναλλαγή, που τελικά θα την πληρώσουν οι πελάτες των τραπεζών, μπορεί πράγματι να είναι φόρος επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών... Με απόλυτη ακρίβεια όμως γνωρίζουμε, ότι οποιοιδήποτε φόροι στις οποιεσδήποτε χρηματιστηριακές συναλλαγές των κεφαλαιοκρατών δεν αλλάζουν στο παραμικρό την ουσία και το μέγεθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα. Ούτε θέτουν σε αμφισβήτηση τη βάρβαρη επίθεση που έχουν εξαπολύσει οι δυνάμεις του κεφαλαίου ενάντια στους λαούς, επίθεση που μόνο με συνεπή αγωνιστική παρέμβαση και με Λαϊκό Μέτωπο μπορεί να ανατραπεί.

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ