Ευρωζώνη: χτες, σήμερα, αύριο (3)

από cogito ergo sum

Η όξυνση της ανισομετρίας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζεται μεταξύ των κρατών-μελών με την αύξηση της διαφοράς στο επίπεδο της παραγωγικότητας, του όγκου των εξαγωγών τους, των εκροών για άμεσες επενδύσεις κεφαλαίου σε άλλες χώρες κλπ. Φυσικά αντανακλάται και στη διαφορετική δημοσιονομική κατάσταση των κρατών-μελών της Ε.Ε. Όμως, πίσω από την διόγκωση του δημόσιου χρέους ορισμένων κρατών-μελών βρίσκονται η βαθειά κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και η επίδραση αυτής της υπερσυσσώρευσης στην ένταση της ανισομετρίας μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.

Για να το καταλάβουμε αυτό, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καπιταλισμός έχει ως βασικό κίνητρο την αύξηση του κέρδους. Σ' αυτό το δεδομένο πλαίσιο, όμως, εμφανίζεται το "παράδοξο του καπιταλισμού": όσο αναπτύσσεται μια καπιταλιστική οικονομία τόσο περισσότερο έντονο γίνεται το φαινόμενο να μεταφέρει την παραγωγή της σε χώρες με φθηνότερη εργασία και στην συνέχεια να εισάγει έτοιμα εμπορεύματα, τα οποία προσπαθεί να προωθήσει προς κατανάλωση στην ντόπια κοινωνία, αν και το διαθέσιμο προς κατανάλωση εισόδημα αυτής της κοινωνίας έχει ήδη μειωθεί λόγω της προηγηθείσας μεταφοράς παραγωγής σε άλλες χώρες!

Το ίδιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεσή του αναφέρει ότι "το δημόσιο χρέος των αναπτυγμένων οικονομιών από 75% πριν την κρίση αναμένεται να φθάσει στο 110% το 2014". Επισημαίνει, μάλιστα, ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης οφείλεται στη μείωση των κρατικών εσόδων λόγω της κρίσης και στα κρατικά πακέτα διάσωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αυτό και μόνο αρκεί για να αντιληφθούμε ότι η δυσκολία της αστικής πολιτικής να διαχειριστεί την κρίση εντείνεται όλο και περισσότερο. Κι όπως έχει αποδείξει η ιστορία, οι βασικές εκδοχές της αστικής διαχείρισης, οι οποίες έχουν πάντοτε έντονο αντιλαϊκό χαρακτήρα, δεν μπορούν να εξαλείψουν τις νομοτέλειες και τις αντιφάσεις της καπιταλιστικής παραγωγής.

Η πολιτική στήριξης του κεφαλαίου σε περιόδους κρίσης (π.χ. με τα μεγάλα κρατικά πακέτα ενίσχυσης των μονοπωλιακών ομίλων) οδηγεί τελικά σε διόγκωση του δημόσιου χρέους. Η παραπάνω διαπίστωση του ΔΝΤ είναι καταλυτική και διαψεύδει όσους παραπλανούν τον λαό, υποστηρίζοντας ότι τα μεγάλα χρέη δημιούργησαν την κρίση και για να ξεπεράσουμε την κρίση πρέπει να μειώσουμε τα χρέη. Η ωμή αλήθεια είναι ότι συμβαίνει ακριβώς το ανάποδο: η κρίση που δημιουργήθηκε από την υπερυσσώρευση κεφαλαίου διόγκωσε τα χρέη. Συνεπώς, η οποιαδήποτε παρεμβατική πολιτική στήριξης του κεφαλαίου έχει ως μοναδικό στόχο να εμποδίσει -ή, έστω, να περιορίσει- την απαραίτητη απαξίωση κεφαλαίου.

Από την άλλη, η περιοριστική πολιτική της μείωσης των κρατικών δαπανών οξύνει άμεσα τις συνέπειες της κρίσης. Γι' αυτό δεν είναι καθόλου τυχαία η απαισιοδοξία που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις για το μέλλον της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας. Η πρόσφατη εξαμηνιαία έκθεση του ΟΟΣΑ προβλέπει για το 2011 επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ και ουσιαστική στασιμότητα στην Ευρωζώνη, ενώ επισημαίνει ότι "για τις οικονομίες του ΟΟΣΑ η ανάπτυξη δε φαίνεται να μπορεί να ξαναβρεί σύντομα το ρυθμό που παρατηρήθηκε στην αντίστοιχη φάση ανάκαμψης κατά τους προηγούμενους κύκλους της κρίσης".

Οι περισσότερες διεθνείς εκθέσεις συγκλίνουν στην πρόβλεψη για ασταθή, αναιμική ανάκαμψη σε ΗΠΑ και Ε.Ε., η οποία θα οδηγήσει σύντομα σε νέα, βαθύτερη κρίση. Η καπιταλιστική πραγματικότητα είναι ωμή: αν δεν προηγηθεί διευρυμένη και εκτεταμένη καταστροφή συσσωρευμένου κεφαλαίου δεν μπορεί να ξεκινήσει νέα περίδος ανάπτυξης. Ουσιαστικά, δηλαδή, κάθε πολιτική που στοχεύει στον περιορισμό της καταστροφής συσσωρευμένου κεφαλαίου, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να εμποδίζει την έναρξη ενός καινούργιου κύκλου διευρυμένης αναπαραγωγής!

Με άλλα λόγια, το κρίσιμο πρόβλημα το οποίο αδυνατεί να αντιμετωπίσει η αστική πολιτική αφορά τον έλεγχο της απαξίωσης-καταστροφής κεφαλαίου που έχει υπερσυσσωρευθεί και οδηγεί σε μείωση του ποσοστού κέρδους. Πάνω σε αυτό το έδαφος οξύνεται και η διαπάλη διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου για τον επιμερισμό των βαρών της κρίσης (π.χ. απαξίωση κεφαλαίων με τη μορφή εμπορευμάτων, κατανομή ζημιών και απαξίωση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, "ξεφούσκωμα" των τεχνητά φουσκωμένων χρηματιστηριακών προϊόντων κλπ.).

Στις επίσημες φθινοπωρινές προβλέψεις της η Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμά αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,7% το 2010 και προβλέπει επίσης 1,7% για το 2011 και 2% το 2012, επισημαίνοντας όμως ότι αυτή η υποτονική ανάκαμψη είναι ανομοιογενής και πολλά κράτη-μέλη διανύουν δύσκολη περίοδο προσαρμογής. Επίσης, γίνονται αναφορές τόσο στους κινδύνους εξασθένισης της παγκόσμιας ζήτησης όσο και στην εύθραυστη κατάσταση των χρηματοπιστωτικών αγορών και των αγορών κρατικών ομολόγων.

[συνεχίζεται]