To Σοβιετικό Διαστημικό Πρόγραμμα (Μέρος Β΄) – Ο Πύραυλος R7 και ο δορυφόρος Σπούτνικ.

Από το Science-tech.gr 

 μέσω redflyplanet

O Σπούτνικ έγινε μέχρι και τραγούδι στις ΗΠΑ, ενώ η λέξη Σπούτνικ ανήκει στις 100 συχνότερες λέξεις του 20ου αιώνα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο δορυφόρος που σηματοδότησε την αρχή την διαστημικής εποχής είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία του 20 αιώνα οπότε όπως καταλάβατε στο δεύτερο μέρος του αφιερώματός μας θα δούμε το πρώτο αντικείμενο που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας, το οποίο δεν είναι άλλο από τον πρώτο δορυφόρο Σπούτνικ 1, καθώς και τον πύραυλο που τον μετέφερε τον R7. 

Ήδη από το τέλος του ΒΠΠ είχε ξεκινήσει η κούρσα για τη δημιουργία πυραύλων ικανών να πετάνε σε μεγάλο ύψος με πρωταγωνιστές όπως πάντα τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ. Τα χρόνια που θα ακολουθούσαν, η ΕΣΣΔ θα κατάφερνε να πάρει το προβάδισμα καθώς ο μεγάλος Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόβ και η ομάδα του είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν πετυχημένους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς από το μηδέν. Αξιοποιώντας και την τεχνογνωσία από τους πυραύλους της Γερμανίας V2.

(Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόβ Сергей Павлович Королёв ο μεγάλος αρχιτέκτονας των διαστημικών επιτευγμάτων της Σοβιετικής Ένωσης)  

Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες ημερομηνίες: Το 1948 έχουμε την πτήση του πυραύλου R1 (το σοβιετικό αντίγραφο του γερμανικού V2).

Tο 1949 την πτήση του R2. Το 1953 τις πτήσεις των R5 και R11. Γενικά κατασκευάστηκαν πολλά σχέδια πυραύλων οι οποίοι όμως μέχρι τότε προορίζονταν για στρατιωτική κυρίως χρήση.

Και φτάνουμε στο έτος 1957, την χρονιά που θα σηματοδοτούσε την αυγή της διαστημικής εποχής για την ανθρωπότητα. Το 1957 λοιπόν έχουμε την πρώτη πτήση του  πυραύλου R7. Αν και η πρώτη του

 πτήση  στις 15 Μαϊού 1957 απέτυχε, η νέα του εκτόξευση στις 21 Αυγούστου 1957 ήταν απολύτως επιτυχής. Ο πύραυλος διένυσε 6000 χιλιόμετρα και έγινε ο πρώτος διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος που κατασκεύασε ο άνθρωπος (Intercontinental Balistic Misssile – ICBM). Η αρχική του χρήση ήταν για στρατιωτικούς σκοπούς καθώς προοριζόταν να μεταφέρει πυρηνικές κεφαλές. Η τεράστια όμως πτητική του ικανότητα για τα δεδομένα της εποχής τον έκανε ιδανικό για να θέσει σε τροχιά γύρω από τη γη τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο τον Σπούτνικ 1.

Οι μεγάλες καινοτομίες του πυραύλου, ήταν η χρησιμοποίηση υγρού υδρογόνου ως καυσίμου μαζί με υγρό οξυγόνο για την ανάφλεξή του και οι πολλαπλές και αποσπόμενες αποθήκες καυσίμων.

Μόλις οι πλαϊνές αποθήκες καυσίμων άδειαζαν, απελευθερώνονταν, ώστε να μειώνεται το συνολικό βάρος του πυραύλου. Οι πύραυλοι αυτής της οικογένειας χρησιμοποιούνται ακόμα για τις ανάγκες της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας 55 ολόκληρα χρόνια μετά από την πρώτη πτήση του πρώτου R7.

Εκτός όμως από την κούρσα της εξέλιξης των πυραύλων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ για στρατιωτικούς σκοπούς, υπήρχε και κόντρα για το ποιος θα τοποθετήσει το πρώτο ανθρώπινο αντικείμενο σε τροχιά.

Στα τέλη του 1955 ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντουάιτ Αιζενχάουερ ανακοίνωσε στο διεθνές κοινό τα σχέδια για το αμερικάνικο πρόγραμμα κατασκευής τεχνητού δορυφόρου. Μερικές ημέρες μετά, επακολούθησε η ανάλογη δήλωση της Σοβιετικής Ένωσης ότι μέσα στο Διεθνές Γεωφυσικό Έτος 1957 επρόκειτο να γίνει εκτόξευση δορυφόρου Σοβιετικής προέλευσης.

Οι εμπειρογνώμονες θεώρησαν, ότι επρόκειτο για απλή προπαγάνδα των Σοβιετικών και ότι πριν το 1958 οι Σοβιετικοί ήταν αδύνατο να κάνουν την εκτόξευση που τώρα ανακοίνωσαν. Η εκτόξευση όμως έγινε πράγματι με επιτυχία στις 4 Οκτωβρίου 1957 από το Κοσμοδρόμιο του Μπαικονούρ στο Καζαχστάν και προκάλεσε τεράστια εντύπωση σε όλο τον κόσμο. Έγινε πρωτοσέλιδο σχεδόν παντού και τα «μπιπ» του δορυφόρου έμειναν στην ιστορία. Ήταν ορατός από το έδαφος αν και με δυσκολία.

(Στα Ρωσικά Σπούτνικ σημαίνει συνοδός, ενώ το επίσημο όνομά του ήταν Τεχνητός Δορυφόρος της Γης ή ISZ στα Ρώσικα.)

To ηχητικό σήμα που εξέπεμπε ο Σπούτνικ  ήτανε ακροάσιμο σε όλη την υφήλιο. Το σήμα ήτανε μεν εξαιρετικά ασθενές, αλλά με τον ανάλογο εξοπλισμό ήταν πολύ εύκολο να το πιάσει κανείς. Στην Ευρώπη ο πρώτος που έπιασε το σήμα δεν ήταν κάποιος ηλεκτρολόγος ή ηλεκτρονικός, μα ένας απλός αστρονόμος, ο Χάϊνς Καμίνσκι από το αστεροσκοπείο του Μπόχουμ στη Γερμανία. Στη Γερμανία επίσης, στο σχολικό αστεροσκοπείο του Ρόντεβις της Σαξονίας ανακαλύφθηκε την 8η Οκτωβρίου 1957 για πρώτη φορά ο Σπούτνικ μέσα από απλά κιάλια.

Η εκτόξευση του Σπούτνικ έκανε »Μπαμ» σε όλη την υφήλιο ενώ μέσα στο ψυχροπολέμικο κλίμα της εποχής και λόγω της αμάθειας του πληθυσμού (καθώς οι δορυφόροι ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή), στις ΗΠΑ επικράτησε φόβος για επικείμενο πόλεμο, καταστροφές και πυρηνικούς βομβαρδισμούς.

Όλοι μας έχουμε δει έστω αποσπάσματα με τη μέση αμερικάνικη οικογένεια μπροστά στις πρώτες τότε τηλεοράσεις να κοιτάζει με δέος και να φοβάται για τα χειρότερα. Η Αμερικάνικη κυβέρνηση και τα ΜΜΕ της εποχής έκαναν το παν ώστε ο πληθυσμός των ΗΠΑ να παραμείνει τρομοκρατημένος συντηρώντας και αναπαράγοντας τα σενάρια για πολέμους και πυρηνικά ολοκαυτώματα. Πάντως από τον Σπούτνικ δεν είχαν να φοβούνται τίποτα καθώς ήταν μόνο ένας απλός μετεωρολογικός δορυφόρος που έκανε μετρήσεις.

Ο δορυφόρος ουσιαστικά ήταν ένα μεταλλικό σώμα στρογγυλού (σφαιρικού) σχήματος διαμέτρου 58 εκατοστών, και κατασκευασμένο από αλουμίνιο βάρους περίπου 83 κιλών. Σκοπός του ήταν η μελέτη του περιβάλλοντος έξω από την ατμόσφαιρα. Κατέγραψε την θερμοκρασία στο εσωτερικό και την επιφάνεια της σφαίρας καθώς και την πυκνότητα της ανώτερης ατμόσφαιρας και της διάδοσης των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην ιονόσφαιρα. Οι δυο τελευταίες μετρήσεις έγιναν με τη μελέτη των σημάτων που έστελνε ο δορυφόρος στη Γη, των περίφημων «μπιπ» του, που εξέπεμπε κάθε 0,3 δευτερόλεπτα. Ακόμα, η σφαίρα ήταν γεμάτη με άζωτο υπό πίεση, για να διαπιστωθεί κατά πόσον θα υπήρχαν συγκρούσεις με μετεωρίτες και απώλεια αερίου, κάτι που όμως δεν παρατηρήθηκε.

Περιφερειακά στη μεταλλική σφαίρα επάνω υπήρχαν τέσσερις κεραίες επικοινωνίας, μήκους 2,4-2,9 μέτρων. Είχε δύο πομπούς ισχύος 1 Watt στα βραχέα κύματα και συγκεκριμένα στις συχνότητες 20.005 και 40.002 MHz. Η εκπομπή συνίστατο από παλμούς, το εύρος των οποίων καθοριζόταν από την θερμοκρασία και την πίεση. Οι πομποί του λειτούργησαν για τρεις βδομάδες, μέχρι δηλαδή οι μπαταρίες του να εξασθενήσουν. Συνέχισε όμως την τροχιά του γύρω από τη Γη για 92 μέρες, μέχρι τις 3 Ιανουαρίου 1958, οπότε κάηκε κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα. Είχε κάνει 1.400 τροχιές γύρω από τη Γη, καλύπτοντας μια συνολική απόσταση 70 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Το μέσο ύψος της τροχιάς ήταν 250 χιλιόμετρα, με απόγειο στα 947 χιλιόμετρα στην αρχή της αποστολής και με έγκλιση 65,0° ως προς τον Ισημερινό. Στην διάρκεια της τριμηνιαίας πτήσης του έχανε συνέχεια ύψος επειδή η τριβή με την ιονόσφαιρα ήταν ισχυρή, ισχυρότερη από τις προβλέψεις και τον επιβράδυνε ασταμάτητα. Έτσι την 96η ημέρα και σε ύψος 100 χιλιομέτρων μπήκε στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και κάηκε.

Πολλά αντίγραφα του Σπούτνικ υπάρχουν σε μουσεία στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ένα αντίγραφο υπάρχει στο Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος Σμιθσόνιαν στις Η.Π.Α., ενώ ένα άλλο κοσμεί την είσοδο του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Κλείνουμε με ένα πολύ ωραίο βίντεο το οποίο αναπαριστά την εκτόξευση του Σπούτνικ.