ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ - ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Να μην περάσουν οι σαρωτικές αλλαγές σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ

Θέλουν να συμπαρασύρουν προς τα κάτω το επίπεδο σπουδών με πτυχία πολλαπλών ταχυτήτων

Το σχέδιο για το νέο νόμο - πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση που έδωσε στη δημοσιότητα, την περασμένη βδομάδα, το υπουργείο Παιδείας, καταργεί τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, όπως τα ξέραμε μέχρι σήμερα, ακόμα και όπως είχαν μετατραπεί με τις αναδιαρθρώσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Δε θα αφήσουν τίποτα όρθιο αν τα σχέδιά τους δε μείνουν στα χαρτιά. Η επιστήμη και η μόρφωση θα απουσιάζουν πλήρως για τους φοιτητές και τους σπουδαστές, οι οποίοι, σε πολλές περιπτώσεις, θα παρακολουθούν προγράμματα σπουδών κατάρτισης, για να πάρουν ένα τρίχρονο απαξιωμένο πτυχίο.

Παράλληλα, τα ιδρύματα θα «παρέχουν» και «πτυχία» φαστ φουντ ενός ή δύο χρόνων που θα καταλήγουν σε «απονομή τίτλου», θα έχουν και τη δυνατότητα να πουλούν προγράμματα διά βίου μάθησης (κατάρτισης). Οι διδάσκοντες στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ θα δουλεύουν με διαφόρων ειδών ελαστικές εργασιακές σχέσεις και θα πρέπει να προσαρμόζουν τα μαθήματα και την έρευνα στα σχέδια των ιδρυμάτων που θα κάνουν «μπίζνες» με τις επιχειρήσεις.
Παρουσιάζουμε σήμερα τα βασικότερα σημεία του σχεδίου του νόμου - πλαίσιου που η κυβέρνηση προωθεί για ψήφιση στη Βουλή, το επόμενο διάστημα. Το σχέδιο αυτό δε διορθώνεται, απλά επιστρέφεται όπως είναι!

Σαρωτικές αλλαγές στο επίπεδο σπουδών και τα πτυχία

Από τις πρώτες άμεσες κινητοποιήσεις του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών ενάντια στο νέο νομοσχέδιο

1.Τα πτυχία, όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, καταργούνται. Σύμφωνα με το σχέδιο θα υπάρχουν και πτυχία 3 χρόνων, που θα αντιστοιχούν σε 180 ακαδημαϊκές μονάδες. Οι σχολές θα έχουν την «ευκαιρία» να θεσμοθετούν και προπαρασκευαστικό έτος (με «γενικό πρόγραμμα σπουδών), και στη συνέχεια θα ακολουθούν τα «ειδικά» προγράμματα.

2. Τα ιδρύματα θα μπορούν, επίσης να «προσφέρουν» και «πτυχία» φαστ - φουντ, δηλαδή ένα σύντομο κύκλο σπουδών (ενός ή δύο χρόνων), μετά τον οποίο θα απονέμεται ένας «τίτλος σπουδών». Η «ποικιλία» των «πτυχίων» δεν τελειώνει εδώ.

3. Τα πανεπιστήμια θα «παρέχουν» και προγράμματα διά βίου μάθησης (κατάρτισης), για τα οποία (...εάν θέλουν) θα επιβάλλουν δίδακτρα. Με λίγα λόγια, δηλαδή, θα μπορούν να πουλούν πιστοποιητικά κατάρτισης.

4. Η κυβέρνηση για να ελέγχει καλύτερα εάν τα τρίχρονα πτυχία συμβαδίζουν με τις 

 

απαιτήσεις της «αγοράς» (των επιχειρήσεων) αναβαθμίζει την ΑΔΙΠ, η οποία βαφτίζεται Αρχή Διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα μηχανισμό εμπειρογνωμόνων που θα πιστοποιούν τα προγράμματα σπουδών. Πιστοποίηση σημαίνει αναγνώριση ενός προγράμματος. Με άλλα λόγια, μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να λειτουργούν μέσα στα ιδρύματα και προγράμματα μη αναγνωρισμένα, χωρίς κανένα αντίκρισμα, αν δε λάβουν πιστοποίηση. Ενα απ' τα κριτήρια πιστοποίησης των πτυχίων θα είναι και η «ζήτηση στην αγορά εργασίας των αποκτώμενων προσόντων». Επιπλέον, το κάθε ίδρυμα θα έχει και το δικό της κριτή, τη Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) που θα συνεργάζεται με την Αρχή.

5. Παράλληλα, με τη γενικότερη υποβάθμιση που επιχειρείται με αυτή την πανσπερμία τίτλων σπουδών, η κυβέρνηση θεσμοθετεί τα «Κέντρα Αριστείας», για να επιλέγεται το πιο εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό. Στο σχέδιο αναφέρεται πως «για την επιβράβευση και υποστήριξη βέλτιστων πρακτικών ποιότητας και καινοτομίας στα ΑΕΙ, αναδεικνύονται μεταξύ των ακαδημαϊκών μονάδων τους Κέντρα Αριστείας» από την ΑΔΙΠ. Συγκεκριμένα, μετά από πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων και αξιολόγηση και κρίση από ειδικές επιτροπές αναδεικνύονται τα Κέντρα Αριστείας (τμήματα, σχολές, προγράμματα). Με απόφαση του υπουργείου Παιδείας καθορίζονται «τα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογούνται οι υποψηφιότητες, η ειδικότερη διαδικασία ανάδειξης των Κέντρων Αριστείας και κάθε σχετικό θέμα». Η δυνατότητα που δίνεται στο νόμο για γρήγορες κι εύκολες σπουδές, θα λειτουργήσει μέσω του ανταγωνισμού ως μοχλός συνολικότερης υποβάθμισης των σπουδών στα ιδρύματα. Η ανάγκη όμως, αναπαραγωγής ενός επιστημονικού δυναμικού υψηλού επιπέδου θα παραμένει. Ετσι τα Κέντρα Αριστείας, που προφανώς θα απευθύνονται σε μια μικρή ελίτ, έρχονται να καλύψουν αυτή την ανάγκη.

ΚΕΙΜΕΝΑ: Μάκης ΧΟΛΕΒΑΣ

    

Πανεπιστήμια που θα λειτουργούν σαν επιχειρήσεις

1. Το σχέδιο του νόμου - πλαισίου δεν ορίζει τις λεπτομέρειες για τη λειτουργία των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Κάθε ίδρυμα θα έχει τις δικές του «αρχές», αφού θα λειτουργεί σαν μια ξεχωριστή επιχείρηση με έσοδα, έξοδα, επενδύσεις κ.ά. Σχεδόν όλα θα καθορίζονται στον «οργανισμό» και τον «εσωτερικό κανονισμό σπουδών» (τα προγράμματα σπουδών, διάρκεια σπουδών, εργασιακές σχέσεις καθηγητών και προϋποθέσεις πρόσληψής τους κ.ά.). Ο «οργανισμός» του κάθε ιδρύματος θα εκδίδεται σε ΠΔ μετά από απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησής του και μεταξύ άλλων θα περιέχει την οργάνωση της ακαδημαϊκής, διοικητικής και οικονομικής λειτουργίας, τη λειτουργία των οργάνων, «τα ειδικά προσόντα επιλογής και εξέλιξης των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού», τις υποχρεώσεις καθηγητών και φοιτητών, τα όργανα ελέγχου, τα προγράμματα σπουδών, την ίδρυση μεταπτυχιακής σχολής, την εκπροσώπηση φοιτητών και καθηγητών κ.ά. Στον εσωτερικό κανονισμό προσδιορίζονται ειδικότερα ζητήματα, όπως ο τρόπος αξιολόγησης των φοιτητών, «οι ειδικότεροι τύποι πτυχίων ή τίτλοι σπουδών ανά σχολή και πρόγραμμα σπουδών», «ειδικότερα θέματα φύλαξης της περιουσίας του ιδρύματος» κ.ά. Γι' αυτό και η κυβέρνηση επιχειρηματολογεί λέγοντας ότι τα ιδρύματα απογαλακτίζονται από το κράτος, θα μπορούν να αποφασίζουν για τα πάντα μόνα τους κι έτσι αποκτούν πλήρη αυτοδιοίκηση.

2. Σε κάθε Πανεπιστήμιο και ΤΕΙ δημιουργείται ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου «με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας» με μία μόνο μη μεταβιβάσιμη μετοχή που ανήκει στο οικείο ΑΕΙ, για την αξιοποίηση και διαχείριση μέρους ή του συνόλου των πόρων «πλην των πόρων που προέρχονται από τον τακτικό προϋπολογισμό και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων». Σε αυτό θα ενταχθούν οι υπάρχουσες εταιρείες που λειτουργούσαν μέχρι τώρα στα ΑΕΙ (διαχείρισης περιουσίας, ειδικοί λογαριασμοί κ.ο.κ.). Στις αρμοδιότητες του νέου ΝΠΙΔ θα είναι μεταξύ άλλων:

• Η «λήψη χρηματοδοτήσεων οποιασδήποτε μορφής».
• Η «έναντι αμοιβής ή συμμετοχής είσπραξη δικαιωμάτων του ιδρύματος ή και του ν.π.ι.δ. για την παροχή υπηρεσιών προς τρίτους».
• Η «παραγωγή και διάθεση προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών έναντι τιμήματος σχετικά με τους ερευνητικούς στόχους του ιδρύματος, αυτοτελώς ή μετά από σύσταση θυγατρικών εταιρειών ή σε συνεργασία με άλλους φορείς ή με τη συμμετοχή του σε οποιοδήποτε παραγωγικό φορέα ή επιχείρηση, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό».
• Η «εκχώρηση ή διάθεση άδειας εμπορικής εκμετάλλευσης προϊόντων πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας, έναντι τιμήματος που καθορίζεται συμβατικά σε άλλο οργανισμό ή επιχείρηση οποιασδήποτε μορφής».

3. Κρατική χρηματοδότηση και με βάση την «ανταγωνιστικότητα» του ιδρύματος. Τα ιδρύματα θα καταρτίζουν ανά τετραετία ένα ...«μπίζνες πλαν» για τη λειτουργία και την ανάπτυξή τους. Η δημόσια χρηματοδότηση θα δίνεται κατά ένα μέρος με βάση ποσοτικούς δείκτες (π.χ. αριθμός φοιτητών κλπ.) και κατά ένα άλλο μέρος με βάση τους δείκτες «ανταγωνιστικότητας» που θέτει το υπουργείο, αλλά και τους στόχους που βάζουν τα ίδια. Το δεύτερο μέρος, δηλαδή, θα είναι είτε μπόνους, είτε τιμωρία, ανάλογα με το πόσο αποτελεσματικά είναι τα ιδρύματα στη λειτουργία τους με τους όρους της αγοράς.

4. Τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ θα διοικούνται από τα Συμβούλια, τα οποία θα λειτουργούν περίπου σαν ΔΣ μιας ΑΕ, αφού θα έχουν την ευθύνη για τη διοίκηση της επιχείρησης. Τα μέλη των Συμβουλίων θα είναι 15 (ή 9 για τα μικρότερα ιδρύματα). Τα οκτώ (ή τα πέντε) θα είναι καθηγητές (εκλεγμένοι από το σύνολο των καθηγητών του ιδρύματος) και ένας εκπρόσωπος φοιτητών (εκλεγμένος με ενιαίο ψηφοδέλτιο από τους ενεργούς προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές). Τα υπόλοιπα 7 μέλη δε θα προέρχονται απ' το ίδρυμα. Αντίστοιχη διοίκηση θα έχουν οι σχολές με επικεφαλής τον κοσμήτορα και το Συμβούλιο της Σχολής.

    

Καταργούν δικαιώματα, χτυπούν συλλογικές διεκδικήσεις

• Καταργείται το άσυλο και η δωρεάν διανομή συγγραμμάτων
• Επιβάλλονται εκλογικές διαδικασίες με «ενιαίο ψηφοδέλτιο»

Το ακαδημαϊκό έτος 2014 - 2015 σταματά η δωρεάν διανομή βιβλίων. Συγκεκριμένα, απ' το Σεπτέμβρη του 2014 «παύει η διανομή των διδακτικών συγγραμμάτων στους φοιτητές με δαπάνες του Δημοσίου και θεσπίζεται η υποχρέωση ανάρτησης στο διαδίκτυο της αναλυτικής ύλης των παραδόσεων/σημειώσεων των μαθημάτων που διδάσκουν οι καθηγητές όλων των βαθμίδων». Καθαρά και ξάστερα δηλαδή, καταργείται η δωρεάν διανομή έντυπων συγγραμμάτων και οι φοιτητές και οι σπουδαστές θα στερηθούν ένα βασικό μέσο μελέτης, το βιβλίο. Εάν θέλουν να το αποκτήσουν πρέπει να πληρώσουν. Η ύλη των μαθημάτων θα υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδίκτυο. Μέχρι το 2014 οι φοιτητές θα δικαιούνται μόνο ένα βιβλίο ανά μάθημα.
Επιβάλλεται το ενιαίο ψηφοδέλτιο στην εκλογή των φοιτητών και των εργαζομένων στα όργανα των ιδρυμάτων. «Ενιαίο ψηφοδέλτιο» σημαίνει απαγόρευση της συλλογικής έκφρασης μέσα από παραταξιακά ψηφοδέλτια, σημαίνει επιβολή της αντιδημοκρατικής λογικής «έξω τα κόμματα από τις σχολές». Παράλληλα, δεν προσφέρει τίποτα αυτή η αντιδημοκρατική λογική στο χτύπημα των ρουσφετολογικών σχέσεων και της συναλλαγής των παρατάξεων ΔΑΠ και ΠΑΣΠ με μερίδα καθηγητών και διοικήσεων, αφού αυτή η άθλια δράση τους μπορεί να συνεχιστεί και να προσαρμοστεί στην ανάδειξη συγκεκριμένων προσώπων. Επιπλέον, η κυρίαρχη πολιτική έχει πολλά κανάλια για να περνάει μέσα στα ιδρύματα και η λογική «έξω τα κόμματα» δε στρέφεται εναντίον των κομμάτων της πλουτοκρατίας...
Το άσυλο καταργείται. Κάθε ίδρυμα θα καθορίζει τι σημαίνει «ακαδημαϊκή ελευθερία», ενώ καταργείται η ...χωροταξική αντίληψη του ασύλου και οι δυνάμεις καταστολής θα μπαινοβγαίνουν όποτε θέλουν στα ιδρύματα, με την οποιαδήποτε δικαιολογία. Οι όποιες κινητοποιήσεις «διακόπτουν» λειτουργίες του ιδρύματος διώκονται! Οπως αναφέρεται η «διακοπή του εκπαιδευτικού έργου αλλά και της εν γένει λειτουργίας ενός ιδρύματος επιτρέπεται με απόφαση του πρύτανη και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις». Δηλαδή, οι εργαζόμενοι στο ίδρυμα αν θέλουν να απεργήσουν πρέπει να πάρουν άδεια από τον πρύτανη!!
Η στέγαση και η σίτιση θα λειτουργούν όλο και περισσότερο ανταποδοτικά, δηλαδή επί πληρωμή, καθώς μπορούν να υπαχθούν ως υπηρεσίες στο Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που θα ιδρυθεί σε κάθε ίδρυμα.
Από το πνεύμα του νόμου είναι καθαρό πως θέλουν να μετατρέψουν σε ανάμνηση τις συλλογικές διεκδικήσεις, καλλιεργώντας στους φοιτητές και τους σπουδαστές την αντίληψη πως θα λύνουν τα προβλήματά τους με διατύπωση των παραπόνων τους στο «Συνήγορο του φοιτητή»! Κάθε ίδρυμα θα έχει ένα γραφείο παραπόνων «με την επωνυμία "Συνήγορος του φοιτητή», με σκοπό τη διαμεσολάβηση μεταξύ φοιτητών και καθηγητών ή διοικητικών υπηρεσιών του ιδρύματος, για την τήρηση της νομιμότητας στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας, την αντιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης και τη διαφύλαξη της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος».
«Θεσμοθετούνται» τα φοιτητικά δάνεια, τα οποία όπου έχουν εφαρμοστεί οι φοιτητές και οι σπουδαστές αναγκάζονται να τα αποπληρώνουν για μια ζωή. Τέλος, μετά απ' όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση εμφανίζεται και ...φιλεύσπλαχνη για τους εργαζόμενους φοιτητές, εισάγοντας γι' αυτούς το καθεστώς της μερικής φοίτησης. Εργαζόμενοι φοιτητές θεωρούνται όσοι δουλεύουν, από 20 ώρες τη βδομάδα και πάνω, αποδεδειγμένα. Αν καταφέρουν να εξασφαλίσουν απ' τους εργοδότες το αποδεικτικό πως δουλεύουν 20 ώρες τη βδομάδα τότε θα έχουν δυνατότητα φοίτησης το διπλάσιο χρονικό διάστημα απ' το ελάχιστο (π.χ. έξι αντί για τρία χρόνια). Οι υπόλοιποι φοιτητές πρέπει να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο ελάχιστο χρονικό διάστημα συν 2 χρόνια (π.χ 3 χρόνια συν 2).